Posted on June, 21 2024

“Cát Tiên là Vườn Quốc gia đầu tiên ở Việt Nam đạt danh hiệu Danh lục Xanh của IUCN. Sự công nhận này thể hiện cam kết của chúng tôi trong công tác bảo tồn thiên nhiên và bảo tồn đa dạng sinh học tại Việt Nam.” Ông Phạm Xuân Thịnh, Giám đốc Vườn Quốc gia Cát Tiên chia sẻ.

Châu Á chiếm 50% số lượng các VQG và Khu Bảo tồn (KBT) được công nhận danh hiệu Danh lục Xanh trên toàn cầu. Việt Nam là một trong những quốc gia đầu tiên tại châu Á tham gia Danh lục Xanh (từ năm 2015), cùng với Trung Quốc và Hàn Quốc. Việc VQG Cát Tiên đạt danh hiệu này đã đánh dấu một bước ngoặt cho công tác bảo tồn thiên nhiên và đa dạng sinh học ở Việt Nam.

Vườn Quốc gia Cát Tiên đã dành nhiều năm nỗ lực không ngừng để tiến tới danh hiệu Danh lục Xanh IUCN. Hành trình của VQG Cát Tiên hướng tới Danh lục Xanh IUCN bắt đầu với việc đánh giá các biện pháp bảo tồn, bao gồm bảo vệ các loài đang nguy cấp và gìn giữ sự đa dạng của hệ sinh thái nơi đây. Vườn Quốc gia đã tiến hành thực hiện các dự án phục hồi giám sát đa dạng sinh học, phục hồi sinh cảnh và bảo tồn loài.

Các chương trình và sáng kiến ​​giáo dục môi trường đã được triển khai nhằm nâng cao nhận thức về tầm quan trọng của bảo vệ tài nguyên thiên nhiên, đồng thời, thành viên cộng đồng địa phương cũng tham gia vào các hoạt động bảo tồn, mang lại cho họ cơ hội phát triển sinh kế bền vững. Hơn nữa, VQG Cát Tiên đã tăng cường các hoạt động quản lý bằng cách tăng cường khả năng giám sát và thực thi. Vườn Quốc gia đã ứng dụng khoa học công nghệ trong công tác tuần tra bảo vệ và giám sát động vật hoang dã. Đội ngũ nhân viên của VQG thường xuyên được tập huấn tăng cường năng lực chuyên môn để quản lý và bảo vệ khu vực này một cách hiệu quả.

Cách tiếp cận toàn diện đã đóng vai trò quan trọng trong sự thành công của VQG Cát Tiên khi được đề cử vào Danh lục Xanh của IUCN, định hình một chuẩn mực cao cho các KBT tại Việt Nam và mở rộng tầm ảnh hưởng ra xa hơn nữa. 

Hợp phần Bảo tồn Đa dạng Sinh học thuộc dự án VFBC do USAID tài trợ đã hỗ trợ VQG Cát Tiên cũng như 20 khu vực dự án khác điều tra đa dạng sinh học với quy mô lớn nhất từ trước đến nay ở Việt Nam; tăng cường năng lực, đầu tư vào công nghệ và thiết bị, chẳng hạn như hỗ trợ triển khai Công cụ Quản lý Dữ liệu và Báo cáo Tuần tra (SMART) phục vụ công tác giám sát đa dạng sinh học và hoạt động tuần tra nhằm cải thiện hiệu quả quản lý Vườn Quốc gia; thành lập các đội tuần tra rừng và tháo gỡ bẫy dựa vào cộng đồng (CPT); thiết lập một cơ chế quản lý hợp tác để tăng cường sự tham gia của cộng đồng vào công tác bảo tồn, là cơ sở để thúc đẩy quản lý hiệu quả, đạt được kết quả bảo tồn thành công và đảm bảo rằng những người dân sống gần VQG tham gia một cách tích cực vào quá trình quyết định liên quan tới công tác bảo tồn. 

Ngoài ra, dự án cũng đã hỗ trợ các KBT ở Việt Nam tham gia tiến trình đánh giá Danh lục Xanh của IUCN. VQG Cát Tiên và các KBT thuộc dự án được hưởng lợi từ sự hỗ trợ này bao gồm VQG Cúc Phương, VQG Phong Nha - Kẻ Bàng, VQG Vũ Quang, VQG Bạch Mã, Khu Dự trữ Thiên nhiên Động Châu - Khe Nước Trong, VQG Sông Thanh, và VQG Bidoup - Núi Bà.

“Vườn Quốc gia Cát Tiên đạt được danh hiệu Danh lục Xanh của IUCN là một cột mốc quan trọng không chỉ đối với các VQG và các KBT thiên nhiên mà còn đối với cộng đồng bảo tồn ở Việt Nam. Thành tựu chứng minh cam kết của dự án VFBC trong công tác bảo tồn thiên nhiên và đa dạng sinh học tại Việt Nam. Dự án sẽ tiếp tục hỗ trợ và đồng hành với các VQG và KBT thiên nhiên theo đuổi danh hiệu Danh lục Xanh IUCN trong thời gian còn lại của Dự án”, Ông Vũ Văn Hưng, Giám đốc Dự án VFBC, Ban Quản lý các dự án Lâm nghiệp, Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn - đơn vị được giao làm chủ dự án chia sẻ.

Nguồn ngân sách nhà nước có hạn không thể đáp ứng được các nhu cầu hạ tầng, nhân lực, đào tạo kỹ năng, nâng cấp công nghệ..v..v.. phục vụ quản lý rừng và bảo tồn đa dạng sinh học. Do vậy sự hỗ trợ kỹ thuật của Hợp phần Bảo tồn Đa dạng sinh học thuộc dự án VFBC (do USAID tài trợ) là một lợi thế đáng kể. Việc này không chỉ giảm bớt gánh nặng tài chính mà còn đảm bảo quá trình đánh giá được diễn ra suôn sẻ, qua đó tạo dựng nền tảng vững chắc hơn cho việc bảo tồn đa dạng sinh học.

Bà Aler Grubbs, Giám đốc Cơ quan Phát triển Quốc tế Hoa Kỳ (USAID) tại Việt Nam cho biết: “Bảo tồn là một phần quan trọng của Quan hệ Đối tác Chiến lược Toàn diện Hoa Kỳ - Việt Nam. Các dự án về lâm nghiệp và đa dạng sinh học của USAID giúp bảo tồn các hệ sinh thái tự nhiên quan trọng cho sự phát triển bền vững, chống biến đổi khí hậu và cải thiện cuộc sống của những người phụ thuộc vào chúng. Trong hơn một thập kỷ qua, USAID đã giúp Việt Nam bảo tồn đa dạng sinh học có tầm quan trọng toàn cầu bằng cách chống lại nạn săn bắt trái phép, bảo vệ môi trường sống cho các loài có nguy cơ tuyệt chủng và huy động nguồn lực trong nước để bảo tồn rừng. Sự hỗ trợ của USAID cho các khu vực như Vườn Quốc gia Cát Tiên thông qua Hợp phần Bảo tồn Đa dạng sinh học thể hiện cam kết chung giữa Chính phủ Hoa Kỳ và Việt Nam đối với sự phát triển bền vững của đất nước.”

Ông Văn Ngọc Thịnh, Tổng Giám đốc WWF-Việt Nam phát biểu: “Việc đạt danh hiệu Danh lục Xanh là một minh chứng rõ ràng cho những tiến bộ vượt bậc về công tác quản lý mà VQG Cát Tiên đã đạt được trong hai năm vừa qua, với sự hỗ trợ của Bộ NN&PTNT và USAID. Danh lục Xanh đề ra những tiêu chí khắt khe nhất để đánh giá các hoạt động bảo tồn và công tác quản lý các KBT. Do vậy, việc tuân thủ những tiêu chí này sẽ giúp các KBT đo lường tiến độ và tác động của các hoạt động, từ đó xác định được các ưu tiên bảo tồn trong tương lai. Với sự hỗ trợ từ Dự án, do USAID tài trợ, thực hiện bởi WWF-Việt Nam, các KBT tại Việt Nam có thể nâng cao chất lượng quản lý nhằm đạt được các tiêu chuẩn quốc tế.”

Danh lục Xanh IUCN là một bộ Tiêu chuẩn toàn cầu nhằm ghi nhận các KBT đã đạt được các kết quả bảo tồn thiên nhiên thành công. Bộ tiêu chuẩn này cung cấp quy trình xác minh đảm bảo, trao chứng nhận cho những khu vực đáp ứng và duy trì được 17 tiêu chí và 50 chỉ số, được chia thành 04 lĩnh vực: quản trị tốt; thiết kế và lập kế hoạch tốt; quản lý hiệu quả và kết quả bảo tồn thành công. Quá trình đánh giá Danh lục Xanh được thực hiện bởi một ban chuyên gia đánh giá độc lập, với sự giám sát chặt chẽ của IUCN. Tiêu chuẩn Danh lục Xanh vẫn duy trì tính nhất quán trên toàn cầu nhưng được điều chỉnh và áp dụng theo bối cảnh địa phương. Tiêu chuẩn Danh lục Xanh được sử dụng để phân tích khoảng trống trong công tác quản trị để các nhà quản lý có thể đưa ra những giải pháp cải thiện công tác quản lý qua các kết quả hoạt động.

“Đạt được chứng nhận Danh lục Xanh không chỉ là theo đuổi một danh hiệu mà thể hiện sự cam kết lâu dài và kiên trì: Việc thu thập bằng chứng chứng minh sự tuân thủ 17 tiêu chí của bộ tiêu chuẩn là điều rất phức tạp. Thực tế, hai trong ba danh hiệu Danh lục Xanh ở Đông Nam Á thuộc về Việt Nam (KBT Thiên nhiên Đất ngập nước Vân Long được công nhận năm 2021). Điều này thể hiện sự quyết tâm của Chính phủ Việt Nam trong việc nâng cao tiêu chuẩn quản lý các Khu bảo tồn. Chúng tôi mong muốn tiếp tục hợp tác với các khu bảo tồn khác để hoàn thiện hồ sơ Danh lục Xanh cho tới cuối năm 2025.” ông Jake Brunner, Giám đốc IUCN Khu vực Hạ lưu sông Mekong chia sẻ. 

• 77 khu Khu bảo vệ và bảo tồn ở 18 quốc gia trên thế giới đã được chứng nhận Danh lục Xanh (tính đến cuối năm 2023).
• Hơn 300 Khu bảo vệ và Bảo tồn tham gia vào Chương trình Danh lục Xanh của IUCN, trong đó 108 khu chính thức tham gia (số lượng ước tính các khu và mạng lưới các khu đã đăng ký chính thức và không chính thức),
• Hơn 60 quốc gia tham gia vào cộng đồng Danh lục Xanh IUCN.
• 31 KBT đã được chứng nhận Danh lục Xanh tại 10 quốc gia ở Châu Á: Bhutan, Cam-pu-chia, Trung Quốc, Ấn Độ, Indonesia, Lào, Malaysia, Pakistan, Hàn Quốc và Việt Nam.

• Sự công nhận quốc tế: Danh hiệu Danh lục Xanh IUCN được quốc tế công nhận, thu hút sự chú ý đến cam kết của Việt Nam đối với bảo tồn đa dạng sinh học.
• Du lịch và phát triển bền vững: Các khu được chứng nhận danh hiệu Danh lục Xanh thường có lượng khách du lịch tăng, đóng góp cho nền kinh tế địa phương đồng thời đảm bảo hài hòa các hoạt động phát triển bền vững.
• Quản trị tốt: trong Danh lục Xanh bao gồm yếu tố bao trùm, công bằng và quyền. Đem lại tiếng nói cho những người quan trọng trong bảo tồn, và gìn giữ các nỗ lực bảo tồn theo khu vực.
• Công cụ Kiểm soát tính Hiệu quả (METT): sẽ mang ít tính chủ quan hơn. Nhờ đó, sẽ cung cấp một biện pháp quản lý hiệu quả đồng bộ hơn, có thể so sánh ở quy mô toàn cầu, và các tổ chức tài trợ như Quỹ Môi trường Toàn cầu (GEF) và Quỹ Biến đổi Khí hậu Toàn cầu (GCG) có thể sử dụng khi cung cấp tài chính cho các Khu bảo tồn.
• Cơ hội kết nối và học hỏi: Việc tham gia Danh lục Xanh IUCN mở ra cánh cửa hợp tác quốc tế, trao đổi kiến thức và tiếp cận nguồn tài trợ cho các dự án bảo tồn.