Dự án Cải thiện nghề khai thác cá ngừ đại dương đang thúc đẩy việc sử dụng lưỡi câu vòng để giảm thiểu khai thác không chủ đích rùa biển
Posted on April, 01 2020
Một hoạt động gần đây của Dự án FIP là mở rộng việc sử dụng lưỡi câu vòng (lưỡi chữ C) trong nghề khai thác cá ngừ đại dương - thay thế cho lưỡi câu truyền thống (lưỡi chữ J), lưỡi chữ C đã được chứng minh là có thể giảm 80% rùa bị khai thác không chủ đích - được xem là bước chuyển biến lớn trong việc thúc đẩy chuyển đổi từ lưỡi chữ J sang lưỡi câu vòng (lưỡi chữ C) trong nghề này và tăng ý thức của ngư dân trong việc bảo vệ các loài nguy cấp, quý hiếm, cần được bảo vệ (loài ETP) trong đó có rùa biển.
Kinh phí cho hoạt động này được tài trợ bởi WWF-Hong Kong (theo sáng kiến Crowdfunding initiative) với sự hỗ trợ của các thành viên của FIP, hoạt động có mục tiêu là mở rộng việc sử dụng lưỡi câu vòng trong nghề khai thác cá ngừ đại dương, nâng cao nhận thức của ngư dân và cộng đồng và hỗ trợ, theo dõi hiệu quả của lưỡi câu vòng, ghi nhận cảm nhận của ngư dân, và xây dựng các tài liệu truyền thông.Hoạt động được triển khai trong năm 2019 và đạt được một số kết quả như sau:
- Mở rộng việc sử dụng lưỡi câu vòng trong nghề khai thác cá ngừ của 3 tỉnh Bình Định, Phú Yên và Khánh Hoà, trong đó 25,000 lưỡi câu đã được tặng miễn phí cho 165 tàu khai thác cá ngừ.
- Triển khai chương trình theo dõi hiệu quả lưỡi câu vòng trên 15 tàu, các thuyền tham gia chương trình này được tập huấn về nhận diện loài, ghi sổ nhật ký, và thực hành về giảm thiểu khai thác không chủ đích (xem thêm báo cáo về về chương trình này tại đây);
- Đã tổ chức được các lớp hội thảo tập huấn tại Bình Định, Phú Yên và Khánh Hoà về lưỡi câu vòng và nâng cao nhận thức về bảo tồn rùa và cá mập;
- Đã xây dựng được các phim tuyên truyền về sự hỗ trợ, ủng hộ của các bên liên quan trong việc sử dụng lưỡi câu vòng trong khai thác cá ngừ bao gồm: phim tổng quan về sự hỗ trợ của các bên liên quan để thúc đẩy mở rộng sử dụng lưỡi câu vòng, và các phim ngắn hơn nói rõ hơn về sự ủng hộ của các bên chính trong việc thúc đẩy sử dụng lưỡi câu vòng bao gồm: ngư dân, doanh nghiệp và các cơ quan nhà nước/tổ chức dân sự;
- Thiết kế, in ấn và phát/dán 600 poster về bảo vệ rùa biển và cá mập, cũng như các thực hành tốt để giảm thiểu khai thác không chủ đích.
- Sản lượng khai thác bằng lưỡi chữ C ước đạt khoảng 48.8% và lưỡi chữ J là khoảng 52.8%.
- Về mặt sản lượng cá ngừ vây vàng (loài khai thác mục tiêu) thì sản lượng khai thác bằng lưỡi chữ C chiếm 77.9% về khối lượng trong khi đó sản lượng này chỉ là 66.4% đối với lưỡi chữ J.
- Trung bình thì lưỡi câu chữ C khai thác được cá ngừ vây vàng có kích thước nhỉnh hơn so với lưỡi chữ J.
- Không bắt gặp rùa biển trong toàn bộ chuyến khai thác được theo dõi. Dẫu vậy, cả 2 loại lưỡi này đều bắt gặp cá mập, lưỡi chữ J bắt được 315kg so với 90kg của lưỡi chữ C.
Mặc dù lượng mẫu thu từ chương trình theo dõi này là khá nhỏ và sẽ không đủ đại diện để đưa ra kết luận, nhưng kết quả nghiên cứu là tương đồng với kết quả nghiên cứu năm 2017 và cũng phù hợp với các nghiên cứu chuyên sâu (chương trình quan sát viên) về tương tác với các loài ETP.
Các kiến nghị và bước tiếp theo
Một vài phát hiện/kiến nghị đã được đưa ra bao gồm:
- Hơn 100 tàu khai thác (nghề câu tay) tham gia vào nghiên cứu thông qua bảng câu hỏi, hội thảo, phỏng vấn hầu hết đều thể hiện sự ủng hộ lưỡi chữ C. Gia tăng nhận thức, hỗ trợ và sử dụng lưỡi câu vòng của các bên có liên quan tạo cơ hội lớn về việc mở rộng sử dụng lưỡi câu vòng trong tương lai không xa.
- Các chương trình nâng cao nhận thức về các loài ETP (gồm rùa biển và cá mập), bao gồm hội thảo, tập huấn, trao đổi thông tin đã khẳng định sự hiệu quả của các hoạt động này. Khảo sát ngư dân cũng cho thấy được sự cần thiết phải tiếp tục triển khai các hoạt động nâng cao nhận thức - có 17/20 ngư dân được phỏng vấn cho biết vẫn còn ít hoặc chưa có hoạt động nâng cao nhận thức về các loài ETP (gồm bảo vệ rùa biển và cá mập) trước khi tham gia vào dự án;
- Quá trình chuyển đổi sang lưỡi câu vòng (lưỡi chữ C) ở Việt Nam cũng rất cần sự gia tăng số lượng lưỡi câu vòng có chất lượng tốt hơn và với giá thành hợp lý hơn được sản xuất hoặc bán trong nước.
- Cần nhiều nghiên cứu thêm về thành phần loài trong khai thác bằng lưỡi câu vòng, bao gồm cả hiệu quả khai thác và tác động lên các loài khai thác thứ cấp, cụ thể là cá mập. Mặc dù khảo sát và nghiên cứu đã được thực hiện cho đến này ở Việt Nam cho thấy lưỡi chữ C không có tác động lớn đến cá mập so với lưỡi câu chữ J (Luật Thuỷ sản 2017 đã cấm khai thác các loài trong sách đỏ Việt Nam bất kể bằng ngư cụ gì), giảm thiểu khai thác rùa biển không chủ đích nên được lồng ghép vào trong các thực hành tốt trong giảm thiểu tương tác với các loài trong sách đỏ và các loài cá mập trong danh mục CITES;
- Mở rộng việc sử dụng, bao gồm các thử nghiệm lưỡi câu vòng trên các tàu khai thác, lưỡi câu vòng nên được đưa vào chương trình quốc gia về giảm thiểu khai thác không chủ đích rùa biển do Bộ Nông nghiệp & Phát triển Nông thôn thực hiện;
Để tìm hiểu thêm về chương trình lưỡi câu vòng, bao gồm cả việc trở thành thành viên của FIP.