Posted on 21 December 2022

Liên hiệp các tổ chức hữu nghị tỉnh Cà Mau, WWF-Việt Nam và các đối tác cùng khởi động dự án nâng cao năng lực chống chịu với biến đổi khí hậu (BĐKH) của hệ sinh thái rừng ngập mặn, hệ sinh thái nông nghiệp và cộng đồng thông qua các mô hình sinh kế dựa vào tự nhiên tại khu vực ven biển Đồng bằng sông Cửu Long (ĐBSCL). Cụ thể, tại Cà Mau, dự án thực hành cải tiến mô hình nuôi tôm dưới tán rừng ngập mặn, hạn chế phá rừng, tăng cường việc quản lý, bảo vệ và trồng mới rừng ngập mặn nhằm tăng khả năng hấp thụ các-bon. Tại Bạc Liêu, dự án tập trung vào mô hình sản xuất luân canh tôm - lúa, hỗ trợ các phương pháp thực hành tốt hơn bao gồm: nuôi tôm sú 02 giai đoạn, điều tiết nước, sử dụng vi sinh để cải thiện chất lượng nước và thức ăn tự nhiên.

Khu vực ĐBSCL của Việt Nam có vị thế và tiềm năng kinh tế quan trọng, đảm bảo an ninh lương thực cho Việt Nam, hàng năm ĐBSCL đóng góp khoảng 90% sản lượng gạo xuất khẩu, 60% sản lượng thủy sản xuất khẩu và khoảng 30% tổng GDP quốc gia. Đây cũng là nơi sinh sống của 1/5 dân số Việt Nam và có mật độ dân số cao nhất cả nước. Nông nghiệp và thủy sản là nguồn thu nhập chính của đa số người dân. Tuy nhiên, ĐBSCL được xác định là dễ bị ảnh hưởng bởi BĐKH như các hiện tượng khí hậu cực đoan, xâm nhập mặn, xói lở bờ biển, bờ sông, nước biển dâng, lũ và hạn hán. BĐKH và quá trình canh tác không bền vững đang đe dọa nghiêm trọng đến hệ sinh thái rừng ngập mặn, hệ sinh thái nông nghiệp và đời sống của người dân nơi đây.  

Ông Lê Hoài Phương - Phó Trưởng phòng Nông Nghiệp huyện Ngọc Hiển cho biết ”Là huyện duy nhất của tỉnh Cà Mau có 03 mặt giáp biển, người dân trong huyện Ngọc Hiển chúng tôi sống phụ thuộc vào nuôi trồng thuỷ sản trong đất lâm nghiệp. Những năm gần đây, nước biển dâng và thời tiết khắc nghiệt đã khiến năng suất giảm mạnh, ảnh hưởng tiêu cực đến đời sống của bà con trong huyện. Đây là dự án quan trọng, phù hợp với điều kiện tự nhiên, quy hoạch và định hướng phát triển chung của địa phương. Thông qua các hoạt động tăng cường quản lý, bảo vệ rừng, áp dụng thực hành các giải pháp thuận tự nhiên, chúng tôi hy vọng có thể nâng cao giá trị thương phẩm gắn với bảo vệ và phát triển rừng, ổn định sinh kế cho người dân”

Ông Dương Minh Thùy - Trưởng phòng thông tin, tuyên truyền và huấn luyện - Trung tâm Khuyến Nông Bạc Liêu chia sẻ: “Ngành tôm Bạc Liêu đang chịu ảnh hưởng nghiêm trọng do ô nhiễm, dịch bệnh trên tôm diễn biến phức tạp và chưa có cách phòng trị hiệu quả. Công tác môi trường trong nuôi tôm thâm canh đang đặt ra nhiều vấn đề cần giải quyết. Trong khi đó, cạnh tranh thương mại trên thị trường thế giới ngày càng khốc liệt. Sự tham gia của các tổ chức phi chính phủ như WWF là vô cùng cần thiết. Bạc Liêu rất cần được hỗ trợ về kỹ thuật, xây dựng chuỗi liên kết và hướng dẫn sản xuất theo tiêu chuẩn quốc tế như tôm hữu cơ, tôm sinh thái, ASC để tăng hiệu quả kinh tế và bảo vệ môi trường”

Mô hình nuôi trồng kết hợp tôm – rừng ngập mặn (Tôm - rừng)  và luân canh tôm - lúa (Tôm - lúa) là hai hình thức sản xuất nông nghiệp lâu đời của người dân ĐBSCL. Tuy nhiên, từ những năm 2000, lợi nhuận cao từ thị trường tôm đã khiến phần lớn người dân các vùng ven biển ĐBSCL chuyển đổi diện tích chuyên canh lúa, và tôm - lúa sang nuôi chuyên canh tôm nước lợ. Sự phát triển quá nhanh cả về diện tích và mức độ thâm canh, trong bối cảnh hạn chế về quy hoạch, trình độ canh tác cũng như cơ sở hạ tầng đã dẫn đến các hệ lụy về ô nhiễm môi trường, gia tăng nhiễm mặn và thoái hóa đất, gia tăng rủi ro bùng phát dịch bệnh. Trong khi đó, mô hình tôm - rừng tuy ngày càng được nhân rộng, nhưng do thực hành quản lý không bền vững khiến chất lượng nước bị suy giảm, điều kiện thời tiết thay đổi và cạn kiệt nguồn thức ăn tự nhiên dẫn đến năng suất canh tác thấp, thu nhập của người nuôi tôm giảm sút, từ đó kéo theo vấn nạn phá rừng để mở rộng diện tích canh tác, nuôi trồng thủy sản ngày càng gia tăng.

Được xem là phương thức canh tác có tính tuần hoàn, bền vững, xét trên cả các khía cạnh hiệu quả kinh tế, xã hội, môi trường, các biện pháp canh tác dựa vào tự nhiên như tôm - rừng, tôm – lúa hiện nay được mở rộng phát triển ở nhiều địa phương thuộc vùng ĐBSCL. Đây cũng chính là mô hình được Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn đánh giá có khả năng mở rộng trong tương lai, trong điều kiện BĐKH và xâm nhập mặn gia tăng. Dự án sẽ phối hợp với các sở ban ngành, đối tác, đưa ra sáng kiến trong công tác bảo vệ và phục hồi hệ sinh thái rừng ngập mặn, hệ sinh thái nông nghiệp ở các tỉnh mục tiêu. Dự án cũng sẽ nghiên cứu đánh giá tính hiệu quả và bền vững của các giải pháp đã được đề xuất cũng như ứng dụng của chúng trong hoạt động tăng cường khả năng bảo vệ vùng ven biển và khả năng phục hồi sinh kế của địa phương. Kết quả của các nghiên cứu này sẽ đóng góp cho hoạt động triển khai các giải pháp thích ứng với BĐKH, và là đầu vào quan trọng cho các kiến nghị  chính sách.

“Chúng ta không thể bảo vệ con người nếu như không bảo vệ thiên nhiên. Hơn 77.000 héc ta rừng ngập mặn hiện nay tại ĐBSCL chính là đồng minh của chúng ta trong cuộc chiến chống BĐKH. Các giải pháp dựa vào tự nhiên như Tôm - rừng và Tôm – lúa là các phương pháp hiệu quả và tiết kiệm chi phí nhất để giúp các hệ sinh thái rừng ngập mặn, hệ sinh thái nông nghiệp có khả năng chống chịu tốt hơn và tiếp tục cung cấp những dịch vụ thiết yếu cho con người, đặc biệt cho các cộng đồng dễ tổn thương tại Cà Mau và Bạc Liêu. WWF luôn đồng hành cùng người dân tại khu vực Đồng bằng Sông Cửu Long thúc đẩy các giải pháp dựa vào tự nhiên, tăng cường năng lực chống chịu với BĐKH của cộng đồng và hệ sinh thái” -  Bà Phạm Cẩm Nhung, Quản lý chương trình Khí hậu và Năng lượng, WWF-Việt Nam.

Dự án “Tăng cường khả năng chống chịu khí hậu của hệ sinh thái rừng ngập mặn, hệ sinh thái nông nghiệp và cộng đồng địa phương tại khu vực ven biển Đồng bằng sông Cửu Long” được tài trợ bởi Quỹ UBS Optimus Foundation (UBS OF)  từ tháng 02 năm 2022 đến tháng 08 năm 2025. Dự án có hai hợp phần chính (i) cải thiện sinh kế cho cộng đồng nuôi tôm dưới tán rừng ngập mặn để hạn chế rủi ro phá rừng và cải thiện sản xuất mô hình luân canh tôm-lúa; và (ii) tăng cường quản lý và bảo vệ rừng ngập mặn, hệ sinh thái nông nghiệp thông qua một loạt hoạt động can thiệp từ khuyến nghị chính sách cho tới hoạt động cụ thể tại địa bàn nhằm nâng cao khả năng chống chịu với khí hậu của rừng ngập mặn, hệ sinh thái nông nghiệp và cộng đồng địa phương ở hai tỉnh: Cà Mau và Bạc Liêu. Dự án mong muốn có thể tăng 120-150% năng suất tôm nuôi và nâng cao giá trị thương mại con tôm thông qua áp dụng các giải pháp thực hành sản xuất tốt hơn (BMP), hướng đến các chứng nhận quốc tế như ASC hoặc hữu cơ, đồng thời trồng mới thêm 60 héc-ta diện tích rừng phòng hộ cũng như áp dụng quản lý rừng dựa vào cộng đồng bền vững cho gần 3.000 héc-ta ở hai tỉnh: Cà Mau và Bạc Liêu.


Thông tin truyền thông vui lòng liên hệ:
Nguyễn Thái Bình - Cán bộ truyền thông 
Chương trình Phát triển bền vững, WWF-Việt Nam
Điện thoại:+84 902 58 59 89
Email: binh.nguyenthai@wwf.org.vn